Pisanki, kraszanki

województwo śląskie, małopolskie

Opis

Pisanki, kraszanki. Symbol Wielkanocy. Dawniej barwione naturalnie wywarem z dębowej kory na czarno, łusek cebuli na złoto i brązowo, sokiem z buraka na różowo, jagodami na niebiesko. Jaja bez wzorów jednokolorowe nazywane były byczkami. Pokryte wzorem to kraszanki lub pisanki. Choć pisankami zwykło nazywać się jaja zdobione metodą batiku. Najpierw wymalowane wzorami z wosku, a później barwione. Na Śląsku zdobi się jajka metodą rytowniczą. Na zafarbowanych na ciemno jajach cienkim ostrzem wyskrobuje się delikatne wzory.

Symbol jajka towarzyszy ludziom od dawien dawna. W starożytnym Egipcie jajko było symbolem boga Ptaha, garncarza toczącego na kole ogromne jajo. Któregoś dnia jajo pękło i wyłonił się z niego świat. Motyw świata wyłaniającego się z jajka pojawia się także w mitologii filipińskiej i indyjskiej. Jednym z symboli, atrybutów Afrodyty były złote jaja. Symbol malowanych jaj pojawia się już w pismach Owidiusza w początkach naszej ery. Wielcy filozofowie dopatrywali się analogii pomiędzy budową jajka i budowa kosmosu.

Znaleziska archeologiczne z X wieku potwierdzają, że pisanki były obecne na ziemiach polskich już w X wieku. Jajko symbol odradzającego się życia, siły, miłości i płodności miało odwracać wszelkie nieszczęścia i niweczyć zło. W dawnych wierzeniach ludowych używano ich w obrzędach zadusznych. Zakopywano pod fundamentem domu, kładziono przed siewem na zagony. Jajka były też stosowane w medycynie ludowej, leczono nimi kaszel, gorączkę czy postrzał. Podobno gdy ktoś umyje się wodą z misy na dnie której leżała pisanka, zachowa wieczną młodość i urodę.

Zdjęcia

Na podstawie

"Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne"- Barbara Ogrodowska - Wydawnictwo Muza SA (seria "Ocalić od zapomnienia")

Tagi

Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielka Sobota, Wielkanoc, Lany Poniedziałek, Triduum Paschalne